Het edelhert is een majestueus dier dat door Europa zwerft, met een indrukwekkend gewei dat jaarlijks vernieuwt. In Nederland en België heeft dit dier specifieke leefgebieden, waar het zowel in loofbossen als open vlaktes floreert.

Het edelhert is een indrukwekkend evenhoevig zoogdier en een van de grootste hertensoorten in Europa. Met een verspreiding van West- tot Centraal-Europa en zelfs in delen van Scandinavië, weet het edelhert zich aan te passen aan uiteenlopende omgevingen. In België komt hij voornamelijk in de Ardennen voor. In Nederland is hij vooral te vinden op de Veluwe, in de Oostvaardersplassen en enkele andere natuurgebieden. Ik ben hem ook al in de Duitse Eifel gaan spotten.

Kenmerken van het edelhert

Tijdens de zomer verandert de vacht van het edelhert naar een opvallende roodbruine kleur, die in de winter plaatsmaakt voor een grijsbruine tint. Deze vachtwisseling begint in september en is in december voltooid. Rond mei begint de zomervacht weer terug te keren. De buik van het edelhert is wit, en het staartstuk heeft een roomkleurige tint.

Het edelhert kan indrukwekkende afmetingen bereiken, afhankelijk van de regio en het geslacht. Mannetjes zijn aanzienlijk groter dan vrouwtjes, met een gewicht dat kan oplopen tot 255 kilogram, terwijl de vrouwtjes gemiddeld rond de 150 kilogram wegen. De lengte van kop tot romp varieert van 165 tot 260 centimeter, met een schouderhoogte tussen de 114 en 140 centimeter.

Het gewei: symbool van kracht

Wat het edelhert echter écht onderscheidt, is het indrukwekkende gewei van het mannetje. Dit gewei kan een lengte van 70 tot wel 90 centimeter bereiken en weegt tussen de vier en tien kilogram. Het gewei groeit elk jaar opnieuw en wordt in de laatste wintermaanden of vroeg in de lente afgeworpen. Dit proces is nauw verbonden met de geslachtshormonen van het dier.

Een bijzonder kenmerk van het gewei is dat het de leeftijd en gezondheid van het dier kan weerspiegelen. Jongere herten hebben doorgaans kleinere, minder vertakte geweien, terwijl oudere dieren in de nadagen van hun leven ook weer een kleiner gewei krijgen. Daarnaast is er een sterk verband tussen de kwaliteit van het leefgebied en de grootte van het gewei. Beter voedsel en leefomstandigheden leiden tot forsere geweien.

Door de eeuwen heen zijn er spectaculaire geweien verzameld, waaronder exemplaren uit Duitsland die meer dan 24 vertakkingen hadden. Een uitzonderlijk exemplaar uit de 17e eeuw woog zelfs bijna 20 kilogram.

Unieke leefgebieden

In Nederland kun je edelherten vooral spotten in gebieden zoals de Veluwe, de Oostvaardersplassen en Natuurpark Lelystad. In België leven ze voornamelijk in Wallonië, hoewel ze ook in bepaalde delen van Vlaanderen, zoals Voeren en het Kempens Plateau, gesignaleerd worden. Hun leefgebieden bestaan vaak uit bossen en open vlaktes, waarbij ze de voorkeur geven aan loofbossen met voldoende voedsel en dekking.